Курскийн нум” -ын тухай – тоо, баримтаар
03-р сард болсон Улаанбаатар дахь “Русский дом”-ын дэргэдэх Түүхийн клубын хурал Аугаа эх орны дайны түүхэн чухал үйл явдлуудын нэг болох “Курскийн тулалдаанд” зориулагджээ.
Тулалдаан 1943 оны 07-р сарын 05-аас – 08-р сарын 23-ны өдөр хүртэл 50 хоног үргэлжилсэн бөгөөд яг энэ тулалдааны үр дүнд дайны стратегийн санаачлага Зөвлөлтийн армийн талд шилжиж, 1945 оны ялалт байгуулсан 05-р сар хүртэл зөвхөн довтолгооны хэлбэрээр явагдсан. Курскийн тулалдааны цар хүрээ, оролцсон хүч, нөөц, хамгийн чухал нь түүний үр дүн, цэрэг-улс төрийн үр дагаврын хувьд Курскийн тулалдаан нь Дэлхийн 2-р дайны болон Аугаа эх орны дайны гол тулаануудын нэг болсон юм. Аугаа эх орны дайны түүхэн дэх хамгийн том танкийн тулаан Курскийн ойролцоо болсон. Германы командлал энд орчин үеийн “Бар” болон “Ирвэс” танкаар тоноглогдсон 20 танк, моторт дивизийг (Зөвлөлт-Германы фронтод байгаа 26 дивизээс) төвлөрүүлжээ. Гэвч… “Курскийн галт нумын”-ны дараа Германы 13 дивиз (энд илгээсэн 20 дивизээс) бүрэн ялагдсан.
Курскийн тулалдаанд хоёр талаас дөрвөн сая гаруй хүн оролцсон! Харьцуулбал: Сталинградын тулалдаанд 2.1 сая гаруй хүн тулалдааны янз бүрийн үе шатанд оролцсон.
Түүхийн шинжлэх ухааны доктор (PhD) Д.Баяртогтох сургуулийн сурагчид, оюутнуудад домогт тулалдааны түүхийг нэг бүрчлэн, тоо, баримттайгаар ярьж өглөө. Түүний илтгэлд “Цитадель” ажиллагааны явц, түүний чухал мөчүүдийг харуулсан бөгөөд Зөвлөлт Холбоот Улсын баатар нисгэгчид Кожедуб, Маресьев нарын эр зоригийн жишээгээр тулалдаанд оролцогчдыг танилцуулсан билээ. Залуу түүхчид (клубын уулзалтад Улаанбаатар хотын ЕБС-ийн 70 орчим сурагчид болон МУИС-ийн орос-монголын ард түмний найрамдлын түүхийг сонирхогч оюутнууд оролцсон) “Смерш” хэмээх тагнуулын байгууллага болон дэлхийн хамгийн агуу танкийн тулалдааны нэг болох Прохоровка орчимд болсон танкийн тулааны талаар анх удаа сонсов. Аугаа их ялалтын 80 жилийн ойн жилийн ойг янз бүрийн арга хэмжээ, ард түмэн, армийн түүхээр дэлгэн харуулсан нь энэхүү лекц нь Монголын залуучуудын дунд ихээхэн сонирхлыг төрүүлэв. Түүхийн клубын уулзалтын үр дүн нь “Курскийн тулалдаанд” Зөвлөлтийн цэргүүдийн ялалтын ач холбогдлын тухай хэлэлцүүлэг болсонд оршино.
